KLEMENTYNA HOFFMANOWA
 |
Klementyna Hoffmanowa z domu Tańska urodziła się w 1798 roku – tym samym, co Adam Mickiewicz. Przyszła na świat 23 XI - jak podaje „Kalendarz Warszawski” był to piątek, święto Klemensa papieża – przy ul. Nalewki w Warszawie, w mieszkaniu nad końską stajnią. Nie było to ówcześnie niczym nadzwyczajnym - podobnie mieszkał autor „Pana Tadeusza” na emigracji
w Paryżu.
Po dwóch miesiącach spędzonych w Warszawie, Klementyna wróciła z matką Marianną Tańską, z domu Czempińską na wieś, do majątku w Wyczółkach koło Sochaczewa.
W 1801 r. ojciec Klementyny, Ignacy Tański, dostał posadę sekretarza u księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego i w związku z tym wyjechał wraz z żoną do Puław. Klementyna do trzynastego roku życia wychowywała się bez rodziców, pod opieką powinowatej ojca, Anieli ze Świdzińskich Szymanowskiej i jej córki, Doroty, w Izdebnie Kościelnym koło Grodziska Mazowieckiego, w istniejącym do dzisiaj dworze.
Dopiero w 1811 r. matka zabrała Klementynę do Warszawy i w ten sposób wszystkie trzy córki zamieszkały pod jednym dachem, w Pałacu Błękitnym przy ul. Żabiej, obecnie Senatorskiej. Od tego czasu młoda Tańska usilnie starała się – pod okiem matki i jej wybitnych przyjaciół, do których należeli m. in. Jan Paweł Woronicz, Joachim Lelewel i Kazimierz Brodziński – nadrobić, nie tyle zaległości, co skrzywienie dotychczasowej edukacji, która oparta była na znajomości języka i literatury francuskiej. O stylu jej edukacji i zwyczajach panujących w polskich dworach niech zaświadczy fakt, iż historii Polski Dorota Szymanowska uczyła Klementynę po francusku, przekładając fragmenty książek polskich na ten właśnie język. Był to również język codziennych rozmów w Izdebnie. Z tym większą energią, znalazłszy się w Warszawie, Klementyna rzuciła się w wir samokształcenia, odkrywając piękno ojczystego języka, literatury i historii narodowej. W 1815 r. siostry Tańskie wraz matką i babką zamieszkały w rodzinnej kamienicy Czempińskich „Pod Fortuną”, przy Rynku Starego Miasta. Marianna Tańska potrafiła przekształcić to miejsce w salon spotkań wybitnych pisarzy i uczonych, pod których wpływem Klementyna, chłonąc ich rozmowy i przyglądając się ich charakterom, wyrastać zaczęła na osobę obdarzoną niezależnością sądu i twórczymi aspiracjami.
W 1818 r. pojawił się w “Pamiętniku Warszawskim” pierwszy drukowany tekst Klementyny, zatytułowany “Synonimy”, napisany wspólnie z siostrą Aleksandrą. Rok później Tańska wydała pod pseudonimem Młoda Polka “Pamiątkę po dobrej matce”. Książka ta zdobyła uznanie krytyków oraz czytelników i w krótkim czasie stała się „biblią” edukacji dziewcząt. Autorka, której prawdziwe nazwisko wkrótce poznano, zaczynała odbierać coraz liczniejsze dowody uznania i wdzięczności społeczeństwa polskiego.
Jako działaczka pedagogiczna, z czasem została mianowana eforką, tj. inspektorką, dwóch szkół i dwóch pensji dla dziewcząt, a w kilka lat później objęła stanowisko wizytatorki wszystkich szkół i pensji żeńskich w stolicy, sprawując władzę nadrzędną nad ich przełożonymi.
Nadal wiele czasu poświęcała pisaniu. Ukazały się kolejne jej książki: "Powieści moralne dla dzieci” i “Amelia matką”. Jedno z najlepszych dzieł Tańskiej, powieść historyczna “Dziennik Franciszki Krasińskiej”, tłumaczone było na wiele języków, a w Polsce wznawiane jeszcze w drugiej połowie XX i na początku XXI wieku, ostatni raz w 2006 roku.
Jako dwudziestosześcioletnia kobieta założyła pierwsze polskie czasopismo dla dzieci i młodzieży, pod tytułem „Rozrywki dla Dzieci”. Pismo wychodziło do 1828 r., kiedy zamknięto je po czterech latach istnienia, z powodu szykan cenzury.
W 1826 r. Tańska została mianowana profesorką w nowo utworzonym Instytucie Rządowym Wychowania Płci Żeńskiej, tzw. Instytucie Guwernantek, gdzie była jedyną kobietą w gronie pedagogicznym. W tym samym roku zgłoszono jej kandydaturę do Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Wniosek odrzucono z przyczyn formalnych – ustawy nie przewidywały członkostwa kobiet w tej instytucji.
Wydając książki i pracując jako pedagog, stała się samowystarczalna finansowo. Była też pierwszą kobietą w Polsce, która utrzymywała się z pisarstwa.
Mając 30 lat, kochając i będąc kochaną, czego się w swoim życiu nie spodziewała, wyszła za mąż za wybitnego historyka, prawnika i polityka, Karola Boromeusza Hoffmana, z którym zawarła znajomość w 1822 roku.
Po wybuchu Powstania Listopadowego Klementyna Hoffmanowa założyła Związek Dobroczynności Patriotycznej Warszawianek, którego celem była pomoc w wyekwipowaniu powstańców i służba w lazaretach. Kierowała nim i utrzymywała z nim kontakt jeszcze wtedy, gdy zmuszona została wyjechać z Polski, jak miało się okazać, na zawsze. Wraz z mężem zamieszkali w Dreźnie, udzielając się w tamtejszym Komitecie Polskim. Ich dom znów stał się salonem spotkań wybitnych Polaków, bywał tam m.in. Adam Mickiewicz. Latem 1832 r. Hoffmanowie, wydaleni przez władze niemieckie, wyruszyli do Paryża, gdzie ostatecznie się osiedlili.
Na emigracji Hoffmanowa nie włączyła się w działalność polityczną, była jednak wciąż aktywna na polu społecznym, naukowym i charytatywnym. Kontynuowała swoją działalność pisarską i pedagogiczną. W tym okresie ukazały się m.in. : “Książka do nabożeństwa dla Polek”, "Karolina" i "Krystyna". Wydana też została praca pt. "O moralności dla kobiet", będąca skrótowym opracowaniem jej wykładów prowadzonych w Instytucie Guwernantek. W dalszym ciągu pisała pamiętniki oraz cenne warszawskie wspomnienia rodzinne.
Zmarła 21 IX 1845 r., po nawrocie raka piersi, mając 47 lat. Pochowana została na cmentarzu Pere Lachaise, niedaleko grobów Moliera i Lafontaine`a. Rodacy ufundowali jej pomnik nagrobny, na którym przedstawiona jest w otoczeniu dzieci. Serce Klementyny Hoffmanowej złożono w katedrze wawelskiej.
W Warszawie pamiątką po Hoffmanowej jest tablica znajdująca się w kościele OO Reformatów przy ul. Senatorskiej, do którego lubiła chodzić. Napis tam umieszczony, zgodnie z życzeniem pisarki, brzmi następująco: „Dzieci i matki, zmówcie Zdrowaś Marya za Jej duszę”.
12 XI 2015
Opracowanie tekstu: Dorota Dębińska i Artur Kowalski
Adiustacja: Małgorzata Wiśniewska
Literatura: Dąbrowska Joanna E., Klementyna, Białystok, 2008, ISBN 978-83-61209-14-0
Z HOFFMANOWĄ PRZEZ WIEKI, CZYLI HISTORIA SZKOŁY
Po dwóch miesiącach spędzonych w Warszawie, Klementyna wróciła z matką Marianną Tańską, z domu Czempińską na wieś, do majątku w Wyczółkach koło Sochaczewa.
W 1801 r. ojciec Klementyny, Ignacy Tański, dostał posadę sekretarza u księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego i w związku z tym wyjechał wraz z żoną do Puław. Klementyna do trzynastego roku życia wychowywała się bez rodziców, pod opieką powinowatej ojca, Anieli ze Świdzińskich Szymanowskiej i jej córki, Doroty, w Izdebnie Kościelnym koło Grodziska Mazowieckiego, w istniejącym do dzisiaj dworze.
Dopiero w 1811 r. matka zabrała Klementynę do Warszawy i w ten sposób wszystkie trzy córki zamieszkały pod jednym dachem, w Pałacu Błękitnym przy ul. Żabiej, obecnie Senatorskiej. Od tego czasu młoda Tańska usilnie starała się – pod okiem matki i jej wybitnych przyjaciół, do których należeli m. in. Jan Paweł Woronicz, Joachim Lelewel i Kazimierz Brodziński – nadrobić, nie tyle zaległości, co skrzywienie dotychczasowej edukacji, która oparta była na znajomości języka i literatury francuskiej. O stylu jej edukacji i zwyczajach panujących w polskich dworach niech zaświadczy fakt, iż historii Polski Dorota Szymanowska uczyła Klementynę po francusku, przekładając fragmenty książek polskich na ten właśnie język. Był to również język codziennych rozmów w Izdebnie. Z tym większą energią, znalazłszy się w Warszawie, Klementyna rzuciła się w wir samokształcenia, odkrywając piękno ojczystego języka, literatury i historii narodowej. W 1815 r. siostry Tańskie wraz matką i babką zamieszkały w rodzinnej kamienicy Czempińskich „Pod Fortuną”, przy Rynku Starego Miasta. Marianna Tańska potrafiła przekształcić to miejsce w salon spotkań wybitnych pisarzy i uczonych, pod których wpływem Klementyna, chłonąc ich rozmowy i przyglądając się ich charakterom, wyrastać zaczęła na osobę obdarzoną niezależnością sądu i twórczymi aspiracjami.
W 1818 r. pojawił się w “Pamiętniku Warszawskim” pierwszy drukowany tekst Klementyny, zatytułowany “Synonimy”, napisany wspólnie z siostrą Aleksandrą. Rok później Tańska wydała pod pseudonimem Młoda Polka “Pamiątkę po dobrej matce”. Książka ta zdobyła uznanie krytyków oraz czytelników i w krótkim czasie stała się „biblią” edukacji dziewcząt. Autorka, której prawdziwe nazwisko wkrótce poznano, zaczynała odbierać coraz liczniejsze dowody uznania i wdzięczności społeczeństwa polskiego.
Jako działaczka pedagogiczna, z czasem została mianowana eforką, tj. inspektorką, dwóch szkół i dwóch pensji dla dziewcząt, a w kilka lat później objęła stanowisko wizytatorki wszystkich szkół i pensji żeńskich w stolicy, sprawując władzę nadrzędną nad ich przełożonymi.
Nadal wiele czasu poświęcała pisaniu. Ukazały się kolejne jej książki: "Powieści moralne dla dzieci” i “Amelia matką”. Jedno z najlepszych dzieł Tańskiej, powieść historyczna “Dziennik Franciszki Krasińskiej”, tłumaczone było na wiele języków, a w Polsce wznawiane jeszcze w drugiej połowie XX i na początku XXI wieku, ostatni raz w 2006 roku.
Jako dwudziestosześcioletnia kobieta założyła pierwsze polskie czasopismo dla dzieci i młodzieży, pod tytułem „Rozrywki dla Dzieci”. Pismo wychodziło do 1828 r., kiedy zamknięto je po czterech latach istnienia, z powodu szykan cenzury.
W 1826 r. Tańska została mianowana profesorką w nowo utworzonym Instytucie Rządowym Wychowania Płci Żeńskiej, tzw. Instytucie Guwernantek, gdzie była jedyną kobietą w gronie pedagogicznym. W tym samym roku zgłoszono jej kandydaturę do Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Wniosek odrzucono z przyczyn formalnych – ustawy nie przewidywały członkostwa kobiet w tej instytucji.
Wydając książki i pracując jako pedagog, stała się samowystarczalna finansowo. Była też pierwszą kobietą w Polsce, która utrzymywała się z pisarstwa.
Mając 30 lat, kochając i będąc kochaną, czego się w swoim życiu nie spodziewała, wyszła za mąż za wybitnego historyka, prawnika i polityka, Karola Boromeusza Hoffmana, z którym zawarła znajomość w 1822 roku.
Po wybuchu Powstania Listopadowego Klementyna Hoffmanowa założyła Związek Dobroczynności Patriotycznej Warszawianek, którego celem była pomoc w wyekwipowaniu powstańców i służba w lazaretach. Kierowała nim i utrzymywała z nim kontakt jeszcze wtedy, gdy zmuszona została wyjechać z Polski, jak miało się okazać, na zawsze. Wraz z mężem zamieszkali w Dreźnie, udzielając się w tamtejszym Komitecie Polskim. Ich dom znów stał się salonem spotkań wybitnych Polaków, bywał tam m.in. Adam Mickiewicz. Latem 1832 r. Hoffmanowie, wydaleni przez władze niemieckie, wyruszyli do Paryża, gdzie ostatecznie się osiedlili.
Na emigracji Hoffmanowa nie włączyła się w działalność polityczną, była jednak wciąż aktywna na polu społecznym, naukowym i charytatywnym. Kontynuowała swoją działalność pisarską i pedagogiczną. W tym okresie ukazały się m.in. : “Książka do nabożeństwa dla Polek”, "Karolina" i "Krystyna". Wydana też została praca pt. "O moralności dla kobiet", będąca skrótowym opracowaniem jej wykładów prowadzonych w Instytucie Guwernantek. W dalszym ciągu pisała pamiętniki oraz cenne warszawskie wspomnienia rodzinne.
Zmarła 21 IX 1845 r., po nawrocie raka piersi, mając 47 lat. Pochowana została na cmentarzu Pere Lachaise, niedaleko grobów Moliera i Lafontaine`a. Rodacy ufundowali jej pomnik nagrobny, na którym przedstawiona jest w otoczeniu dzieci. Serce Klementyny Hoffmanowej złożono w katedrze wawelskiej.
W Warszawie pamiątką po Hoffmanowej jest tablica znajdująca się w kościele OO Reformatów przy ul. Senatorskiej, do którego lubiła chodzić. Napis tam umieszczony, zgodnie z życzeniem pisarki, brzmi następująco: „Dzieci i matki, zmówcie Zdrowaś Marya za Jej duszę”.
12 XI 2015
Opracowanie tekstu: Dorota Dębińska i Artur Kowalski
Adiustacja: Małgorzata Wiśniewska
Literatura: Dąbrowska Joanna E., Klementyna, Białystok, 2008, ISBN 978-83-61209-14-0
Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej powstało w 1919 roku. Nie był to jednak początek istnienia szkoły. Historię szkoły liczyć bowiem trzeba od 1874 roku, kiedy to powstała prywatna pensja dla dziewcząt I. Smolikowskiej. W roku 1896 pensja przeszła na własność Pauliny Hewelke, która prowadziła ją aż do upaństwowienia.
W owych latach, na przełomie XIX i XX wieku, pensja Pauliny Hewelke była jedną z pierwszych, w których - choć z konieczności posługiwano się rosyjskim podręcznikami - lekcje prowadzono po polsku. Wśród ówczesnych nauczycieli byli ludzie tej miary i znaczenia w polskiej kulturze, co polonista Adam Kryński, współautor wielkiego Słownika Języka Polskiego, czy geograf i działacz, Wacław Nałkowski.
v Do ówczesnych wychowanek należała późniejsza autorka Nocy i dni Maria Dąbrowska. Istnieje bardzo prawdopodobne przypuszczenie, że pensja p. Hewelke służyła Prusowi, przynajmniej zewnętrznie, za pierwowzór pensji pani Latter z Emancypantek. Pensja mieściła się wtedy na rogu ulic Marszałkowskiej i Sienkiewicza, a Prus pracował naprzeciwko w gmachu Gebethnera i Wolffa.
Po upaństwowieniu w roku 1919 szkoła otrzymała imię, które nosi do dziś. Dyrekcję objęła p. Helena Goska i prowadziła gimnazjum do 1933, kiedy to dyrektorką została dr Władysława Hoszowska, kierująca szkołą do 1944 roku. W latach międzywojennych Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej należało do szkół o najwyższym poziomie naukowym, gdzie nie tylko uczono sztuki zdobywania wiedzy, ale dbano także o wyrobienie postaw moralnych i obywatelskich uczennic, rozbudzenie i ugruntowanie ich osobistych zainteresowań i talentów.
Dziś, z perspektywy ponad stu lat, można sprawiedliwie ocenić skuteczność tych starań. Z grona uczennic Liceum Hoffmanowej wyszły znane artystki: znakomita skrzypaczka p. Eugenia Umińska, wybitne aktorki: p. Barbara Drapińska, p. Irena Kwiatkowska i inni. W okresie okupacji hitlerowskiej szkoła ani na chwilę nie przerwała działalności. Wobec częściowego zniszczenia gmachu w roku 1939 naukę podjęto z jednomiesięcznym opóźnieniem 5 października 1939 r. w lokalu przy ul. Mazowieckiej, a półtora miesiąca potem powrócono do własnego budynku.
Po zamknięciu przez Niemców polskich szkół średnich grono pedagogiczne pod kierownictwem dr Hoszowskiej natychmiast przystąpiło do organizowania tajnych kompletów. Zaczęły one działalność 1 grudnia 1939 r. i nie przerwały jej aż do wybuchu powstania warszawskiego.
Zmieniały się tylko nazwy, oficjalne szyldy: Ognisko Świetlicowe przy Wydziale Zarządu Miejskiego, Szkoła Gospodarstwa Domowego, Szkoła Modniarsko-Czapnicza, Szkoła Farbiarsko-Gorseciarska. Choć groziło to surowymi represjami ze strony okupanta, przerabiano program licealny, odbywały się tajne egzaminy dojrzałości, wydawano matury, wiele absolwentek podejmowało studia w konspiracyjnym Uniwersytecie Warszawskim.
W mieszkaniu dyrektorki, dr Hoszowskiej, miał siedzibę tajny Departament Oświaty, kierowany przez późniejszego - już po wyzwoleniu - wiceministra oświaty, znanego matematyka, prof. Wacława Schayera. Wiele uczennic brało czynny udział w walce podziemnej, nierzadko płacąc za to aresztowaniem, zesłaniem do obozu koncentracyjnego, a nawet śmiercią. Szczególnie wyróżniały się harcerki z działającej jeszcze od 1914 roku Pomarańczowej Drużyny. Powstanie przerwało działalność szkoły.
Po wojnie szkołę zorganizowano, już jako Liceum Ogólnokształcące im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej. Inicjatorką przedsięwzięcia była dr fizyki Agnieszka Podjed, która kierowała szkołą do 1960 roku. Wobec zniszczenia podczas wojny budynku przy ul. Marszałkowskiej, szkołę umieszczono w gmachu przy ul. Polnej 46a, skąd w roku 1961 została przeniesiona do nowej siedziby przy ul. Emilii Plater 29; od tego roku szkoła stała się koedukacyjna.
Kolejnymi dyrektorami Liceum byli:
Z dniem 1 września 2013 r. na mocy uchwały nr L/1455/2013 Rady miasta stołecznego Warszawy połączono w Zespół Szkół nr 125: IX Liceum Ogólnokształcące im. Klementyny Hoffmanowej i Gimnazjum nr 43 im. Wojska Polskiego jednocześnie przeprowadzając szkoły do przebudowanego i przestronnego gmachu przy ul. Hożej 88.
Od dnia 1 lipca 2014 r. dyrektorem Zespołu Szkół nr 125 jest Ryszard Raczyński
W owych latach, na przełomie XIX i XX wieku, pensja Pauliny Hewelke była jedną z pierwszych, w których - choć z konieczności posługiwano się rosyjskim podręcznikami - lekcje prowadzono po polsku. Wśród ówczesnych nauczycieli byli ludzie tej miary i znaczenia w polskiej kulturze, co polonista Adam Kryński, współautor wielkiego Słownika Języka Polskiego, czy geograf i działacz, Wacław Nałkowski.
v Do ówczesnych wychowanek należała późniejsza autorka Nocy i dni Maria Dąbrowska. Istnieje bardzo prawdopodobne przypuszczenie, że pensja p. Hewelke służyła Prusowi, przynajmniej zewnętrznie, za pierwowzór pensji pani Latter z Emancypantek. Pensja mieściła się wtedy na rogu ulic Marszałkowskiej i Sienkiewicza, a Prus pracował naprzeciwko w gmachu Gebethnera i Wolffa.
Po upaństwowieniu w roku 1919 szkoła otrzymała imię, które nosi do dziś. Dyrekcję objęła p. Helena Goska i prowadziła gimnazjum do 1933, kiedy to dyrektorką została dr Władysława Hoszowska, kierująca szkołą do 1944 roku. W latach międzywojennych Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej należało do szkół o najwyższym poziomie naukowym, gdzie nie tylko uczono sztuki zdobywania wiedzy, ale dbano także o wyrobienie postaw moralnych i obywatelskich uczennic, rozbudzenie i ugruntowanie ich osobistych zainteresowań i talentów.
Dziś, z perspektywy ponad stu lat, można sprawiedliwie ocenić skuteczność tych starań. Z grona uczennic Liceum Hoffmanowej wyszły znane artystki: znakomita skrzypaczka p. Eugenia Umińska, wybitne aktorki: p. Barbara Drapińska, p. Irena Kwiatkowska i inni. W okresie okupacji hitlerowskiej szkoła ani na chwilę nie przerwała działalności. Wobec częściowego zniszczenia gmachu w roku 1939 naukę podjęto z jednomiesięcznym opóźnieniem 5 października 1939 r. w lokalu przy ul. Mazowieckiej, a półtora miesiąca potem powrócono do własnego budynku.
Po zamknięciu przez Niemców polskich szkół średnich grono pedagogiczne pod kierownictwem dr Hoszowskiej natychmiast przystąpiło do organizowania tajnych kompletów. Zaczęły one działalność 1 grudnia 1939 r. i nie przerwały jej aż do wybuchu powstania warszawskiego.
Zmieniały się tylko nazwy, oficjalne szyldy: Ognisko Świetlicowe przy Wydziale Zarządu Miejskiego, Szkoła Gospodarstwa Domowego, Szkoła Modniarsko-Czapnicza, Szkoła Farbiarsko-Gorseciarska. Choć groziło to surowymi represjami ze strony okupanta, przerabiano program licealny, odbywały się tajne egzaminy dojrzałości, wydawano matury, wiele absolwentek podejmowało studia w konspiracyjnym Uniwersytecie Warszawskim.
W mieszkaniu dyrektorki, dr Hoszowskiej, miał siedzibę tajny Departament Oświaty, kierowany przez późniejszego - już po wyzwoleniu - wiceministra oświaty, znanego matematyka, prof. Wacława Schayera. Wiele uczennic brało czynny udział w walce podziemnej, nierzadko płacąc za to aresztowaniem, zesłaniem do obozu koncentracyjnego, a nawet śmiercią. Szczególnie wyróżniały się harcerki z działającej jeszcze od 1914 roku Pomarańczowej Drużyny. Powstanie przerwało działalność szkoły.
Po wojnie szkołę zorganizowano, już jako Liceum Ogólnokształcące im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej. Inicjatorką przedsięwzięcia była dr fizyki Agnieszka Podjed, która kierowała szkołą do 1960 roku. Wobec zniszczenia podczas wojny budynku przy ul. Marszałkowskiej, szkołę umieszczono w gmachu przy ul. Polnej 46a, skąd w roku 1961 została przeniesiona do nowej siedziby przy ul. Emilii Plater 29; od tego roku szkoła stała się koedukacyjna.
Kolejnymi dyrektorami Liceum byli:
- Pan dr Zbigniew Marciniak ( 1960 – 1962),
- Pan dr Stefan Krzysztoszek (1962 – 1967),
- Pan mgr Wacław Wawrzyniak ( 1967 – 1997),
- Pani mgr Zofia Daruk ( 1997 – 2007),
- Pani mgr Zofia Pietrzak (2007 – 2014).
Z dniem 1 września 2013 r. na mocy uchwały nr L/1455/2013 Rady miasta stołecznego Warszawy połączono w Zespół Szkół nr 125: IX Liceum Ogólnokształcące im. Klementyny Hoffmanowej i Gimnazjum nr 43 im. Wojska Polskiego jednocześnie przeprowadzając szkoły do przebudowanego i przestronnego gmachu przy ul. Hożej 88.
Od dnia 1 lipca 2014 r. dyrektorem Zespołu Szkół nr 125 jest Ryszard Raczyński
2008 - 2017 Copyright @ IX Liceum Ogólnokształcące im. K. Hoffmanowej. Stronę realizuje Halina Roszkowska