|
Krowokur czyli ewolucja idei biologicznych od czasów Hoffmanowej do dnia dzisiejszego
Opracowanie: Mateusz Puciło, Halina Roszkowska Scenariusz: Reżyseria Obsada Uczennice: Volff - Katarzyna Ziółkowska Oficerowie: Marek Pomianowski, Michał Oszwałdowski, Janusz Mierzejewski Krowokur: Karolina Pawłowska, Maria Fiedorowicz
Osoby oraz idee naukowe wspomniane w przedstawieniu Abiogeneza, samorództwo (łac. generatio spontea, dosł.: samorzutne powstawanie - nazwa nadana przez Arystotelesa) - hipoteza zakładająca powstawanie żywych organizmów z materii nieożywionej. Arystoteles nauczał, że abiogeneza jest obserwowalnym faktem (np. myszy powstające z brudnego siana, szczury ze szmatek, mszyce z rosy opadającej na rośliny, pchły z gnijącej materii, muchy z mięsa, itd.). Pierwszym krokiem obalającym teorie Arystotelowskiej abiogenezy było wykazanie przez Włocha Francesco Rediego w 1668, że robaki obserwowane w gnijącym mięsie nie powstają samoistnie. Redi zamknął kawałki mięsa w klatkach z gęstej drucianej siatki uniemożliwiając muchom złożenie jaj. Kreacjonizm - pogląd, wedle którego wszystkie gatunki zostały stworzone w swojej obecnej formie, a ewolucja nie istnieje. Karol Linneusz (1707-1778) - szwedzki botanik, lekarz, jeden z najwybitniejszych przyrodników profesor botaniki Uniwersytetu w Upsali, autor sztucznego systemu kwalifikacji organizmów. Wprowadził jasne zasady naukowego łacińskiego mianownictwa organizmów (tzw. nomenklaturę binominalną), które przetrwały do dziś. Zwolennik kreacjonizmu, jednak w XVIII wieku był to pogląd naukowy, sprzeciwiający się ludowemu przekonaniu o samorództwie. Preformacja - jedna z hipotez biologii rozwoju, mająca swe korzenie w XVII wieku. Zakłada ona, że miniaturowy, ale całkowicie ukształtowany organizm ludzki (homunculus) znajduje się w plemniku (animakuliści) lub w jaju (owiści). Komórki generatywne homunculusa miały również zawierać w pełni ukształtowaną istotę ludzką, tyle że jeszcze bardziej zminiaturyzowaną itd. Sama embriogeneza miała więc polegać tylko na powiększaniu się rozmiarów ciała, bowiem wszystkie organy były już ukształtowane. Teoria ta odnosiła się także do innych organizmów. Preformacja była też kolejną przyczyną tępienia masturbacji i antykoncepcji, gdyż każda ejakulacja powodowała wg tej teorii bezproduktywną śmierć milionów miniaturowych ludzi żyjących w plemnikach. Epigeneza - hipoteza w biologii rozwoju zakładająca, że organizm potomny w procesie embriogenezy powstaje od nowa. Jest to hipoteza opozycyjna do teorii preformacji. Pogląd ten ma swój początek w myśli Arystotelesa, który zakładał, że zarodki formują się z homogenicznego materiału. Pogląd ten udowodnił w XVII wieku Caspar Friedrich Wolff, niemiecki uczony obserwujący rozwój embrionu kurzego. Proces epigenezy polega na postępującym różnicowaniu się komórek. Lamarkizm - pierwsza materialistyczna teoria ewolucji, kwestionująca stałość cech gatunkowych i uznająca za fakt powstawanie nowych gatunków w wyniku naturalnych procesów oraz usiłująca tłumaczyć mechanizm i przyczyny powstawania zmian. Nazwa lamarkizm pochodzi od nazwiska twórcy tej teorii, francuskiego biologa Jeana Baptiste de Lamarcka, który zaprezentował ją w książce wydanej w 1809 r. i zatytułowanej „Filozofia zoologii”. Nielicznych zwolenników tej teorii nazywano lamarkistami.
Mimo wad (współczesna genetyka wyklucza dziedziczność cech nabytych) teoria Lamarcka okazała się ważnym krokiem do poznania prawdy i niewątpliwie przyczyniła się do rozwoju koncepcji ewolucji. Darwinizm – teoria ewolucji wyjaśniająca mechanizm zmian organizmów na przestrzeni milionów lat oraz powstawanie gatunków sformułowana przez brytyjskiego przyrodnika Karola Darwina (1809-1882) na podstawie wieloletnich obserwacji różnych gatunków roślin i zwierząt, w tym kopalnych, przede wszystkim jednak gołębi hodowlanych. Darwin sformułował cztery główne twierdzenia:
Grzegorz Mendel (1822-1884) – augustiański zakonnik, prekursor genetyki. Zajmował się badaniami nad dziedziczeniem cech grochu zwyczajnego. Mendel udowodnił, że dziedziczenie cech grochu oparte jest o zestaw praw (które później zostały nazwane od jego nazwiska prawami Mendla). Trofim Denisowicz Łysenko (1898-1976) – radziecki uczony agrobiolog i agronom. W czasach rządów Józefa Stalina uzyskał w ZSRR rangę najwyższego autorytetu w dziedzinie biologii. Jego teorie, nie mające oparcia w rzeczywistości i należące w praktyce do pseudonauki. Ogłosił rewelacyjną (według ówczesnej propagandy radzieckiej) metodę użyźniania gleby bez jakichkolwiek nawozów oraz metodę siewu grochu w zimie. Miały one zazielenić w zimie jałowe pola Azerbejdżanu i uchronić ludzi i bydło od głodu, okazały się jednak nieskuteczne. Jego teorie odrzucały prawa dziedziczności przypisując organizmom nieograniczone możliwości przekształcania się. W 1948 KPZR specjalnym dekretem odrzuciło zasady genetyki Mendla, uznając łysenkizm za oficjalną naukę państwa radzieckiego. Decyzja ta, jak i państwowo aprobowana działalność Łysenki, miała negatywny i długotrwały wpływ na rozwój biologii i rolnictwa w ZSRR, przyczyniła się do głodu milionów ludzi i do katastrofalnego stanu radzieckiej produkcji rolnej - ocenia się iż w 1953, w chwili gdy umarł Józef Stalin, ilość produkowanego mięsa i warzyw w całym ZSRR była niższa niż za cara Mikołaja II. Iwan Władimirowicz Miczurin (1855-1935) - rosyjski, później radziecki hodowca i sadownik znany ze swych doświadczeń z zakresu krzyżowania roślin; wyhodował około 300 odmian drzew i krzewów owocowych (jabłoni, gruszy, moreli, śliwy, czereśni, wiśni, winorośli i in.), odpornych na surowe warunki klimatyczne panujące w głębi Rosji. Był twórcą i propagatorem poglądów, na gruncie genetyki całkowicie błędnych, przypisujących człowiekowi zdolność do niemal dowolnego przeobrażania przyrody. Przypisuje się mu autorstwo sentencji: "Nie możemy czekać na łaskawość przyrody. Naszym celem jest wziąć ją sobie od niej samemu”. Głoszone przez Miczurina teorie nazwano miczurinizmem. Stał się później, wbrew swej woli, narzędziem i bohaterem propagandowej kampanii ideologicznej Trofima Łysenki - tzw. łysenkizmu, wywodzącego się z miczurinizmu - przeciwstawiającej genetyce naukowej osiągnięcia hodowców radzieckich, które rzekomo przeczyć miałyby prawom Mendla i całej tzw. "burżuazyjnej" nauki, zwanej na użytek propagandy "morganizmem, weismannizmem i mendelizmem". Thomas Hunt Morgan (1866-1945) – amerykański biolog, genetyk, twórca chromosomowej teorii dziedziczności, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w 1933 roku. Na przykładzie muszki owocowej dowiódł, że geny znajdują się w strukturach nazwanych chromosomami. |
